Uluslararası düzeyde yürütülen turizm, taşımacılık, ticaret gibi faaliyetlerde görülmekte olan artış, ülkeler arası karayolu ulaşımında kişilerin “uluslararası” anlamda güvenlik ihtiyacını da beraberinde getirmektedir. Konuya ilişkin olarak ülkelerin kendi iç mevzuatları uyarınca aldıkları önlemlerin uluslararası düzeyde yetersiz kalması sonucunda, zorunlu bir sigorta sistemi getirmek sureti ile ülke dışında karışılan kazalar sonucu üçüncü şahıslara verilen zararları karşılama amacıyla düzenlenen bir sigorta sistemi olan Yeşil Kart Sistemi, başka bir deyiş ile uluslararası motorlu taşıt sigorta sertifikası sistemi ortaya çıkmıştır.
Avrupa Konseyi tarafından hazırlanan ve trafik kazalarında zarar görenlerin haklarının temel anlamda güvence altına alınmasını hedefleyen “Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasına Dair Avrupa Sözleşmesi” 20.04.1959 tarihinde Strazburg’da imzalanmıştır. Toplamda 47 ülkenin taraf olduğu bu sözleşmenin 26.06.1974 tarihinde ülkemizce imzalanarak kabul edilmesi ile, Türkiye de Yeşil Kart Sistemi’ne üye olmuştur.
Bilindiği üzere, hukukumuzda trafik kazalarında mağdur olan kişilerin haklarının güvence altına alınabilmesi için zorunlu sigortalar öngörülmekte ve bu sigortalar ülke sınırları içinde meydana gelen kazalar ile ilgili teminat sunmaktadır. Yeşil kart sistemiyse, sisteme üye 47 devletin sınırları dahilinde başka herhangi bir sigortaya ihtiyaç duymadan dolaşımı ve zorunlu trafik sigortası kapsamında verilebilecek zararları gidermeye yönelik sigorta teminatı sağlamaktadır.
Kazanın meydana geldiği üye ülkede zorunlu olan trafik sigortası ile eşdeğer bir nitelik taşıyan Yeşil Kart, üye ülkede yürürlükte olan trafik sigortasının kapsam ve limitleri çerçevesinde teminat sağlamaktadır. Sistemle, üye ülkelerden birine ait plakayı taşıyan aracın, başka bir poliçeye ihtiyaç duymaksızın diğer üye ülkelerin sınırları içerisinde de sigortalı olarak kabul edilmesini sağlamakta ve bu sayede gidilecek her bir ülke için ayrı ayrı sigorta poliçeleri yaptırılmasına gerek kalmamaktadır.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun (“KTK”), Mali sorumluluk sigortası yaptırma zorunluluğu başlıklı 91/5 maddesi uyarınca, yabancı plakalı taşıtların Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslara göre Türkiye'de geçerli sigortaları yoksa bunlar için zorunlu mali sorumluluk sigortası Türkiye sınırlarına girişleri sırasında yapılmaktadır. Buna göre, yabancı plakalı araçların Yeşil Kart Sigortası gibi ülkemizde geçerli bir sigortası varsa, Türkiye sınırlarına girişte sigorta yapılmayacak; aksi takdirde ise sigortalanması gerecektir.
Yeşil Kart Sistemi’nin işleyişini sağlamak adına üye devletlerin ülkelerinde büro kurmaları gerekmektedir. Bu doğrultuda, Türkiye’de Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği bünyesinde Türkiye Motorlu Taşıt Bürosu (“TMTB”) kurulmuştur. 28.06.2008 tarih ve 26920 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Türkiye Motorlu Taşıt Bürosunun Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik kapsamında büronun görev ve faaliyetleri gibi hususlar açıklığa kavuşturulmuştur.
Yönetmelik uyarınca, motorlu araçların işletilmesi nedeniyle tabi olunan mali sorumluluğu karşılamak üzere yurt dışında sigortalanmış araçların sebebiyet vermiş oldukları hasarların tedvir ve tasfiyesini temin etmek, TMTB’nin görevleri arasında sayılmaktadır. Bu doğrultuda, yabancı plakalı motorlu araçların ülkemizde karışmış oldukları trafik kazalarında, hak sahipleri, kazaya karışan yabancı plakalı aracın Yeşil Kart Sigortası’na dayanarak zararlarını tazmin edebilmektedirler. Ancak, bu talepleri için öncelikle, Türkiye Motorlu Taşıt Bürosu’na başvurmaları gerekmektedir.
Zarar görenlerce yapılan başvuru üzerine TMTB, yurt dışında sigortalanmış̧ bulunan ve yerel bürolarca geçerli sigorta sertifikalarını taşıyan araçlar tarafından Türkiye’de neden olunan hasarların tespiti veya tazminat incelemesini eksper ve aktüerler vasıtasıyla yapar ve ilgili ücretleri yabancı plakalı aracın kayıtlı bulunduğu ülke Yeşil Kart Bürosu’ndan tahsil etmek üzere ödemektedir.
Türkiye Motorlu Taşıt Bürosu’nun, Türkiye’deki trafik sigortası kapsamında bedeni ve maddi zararları karşılamakta olduğu bilinmektedir. Ancak eklenmelidir ki, her ne kadar Türkiye’de manevî tazminat trafik sigortasının sağladığı teminatın dışında bırakılsa da, yabancı ülkelerde bu teminat kalemini poliçe kapsamına dahil edebilmektedir. Bu durumda, TMTB’nin manevi tazminat ödemeleri hususunda da sorumluluk taşıdığı söylenebilmektedir. Bunun yanı sıra, yabancı ülke tarafından Türkiye’de geçerli olan trafik sigortası limitlerinin üzerinde teminat vermesi halinde, TMTB Türkiye’deki trafik sigortası limitleri üzerinde ödeme de yapabilmektedir.
Son olarak, yabancı plakalı araçların neden olduğu zararların, trafik sigortası limitleri ve şartları kapsamında karşılanmasını amaçlayan bu sisteminin sınırları, coğrafi olarak Avrupa kıtasının sınırlarını aşmış ve doğu bloku ülkelerini de kapsar hale gelmiştir. Gün geçtikçe önem kazanan küreselleşme eğilimi de gözetildiğinde, motorlu kara araçlarının uluslararası hareketliliğini kolaylaştırmak açısından yeşil kart sistemi büyük önem taşımaktadır.
YAZAR
Av. Mehmet Tuğberk Dekak
Stj. Av. Elif Simay Beşe
Comments