30 Eylül 2021 tarihli 31614 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ücret Garanti Fonu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile 28.06.2009 tarihinde yürürlüğe giren Ücret Garanti Fonu Yönetmeliği’nde (“Yönetmelik”) ilk defa bir değişiklik gerçekleştirilmiş oldu.
Bu yazımızda, genel olarak Yönetmelik kapsamında Fon’a başvuru sürecini ele alacağız. Yazımızın son başlığında ise 30 Eylül 2021 tarihinde Yönetmelik’te gerçekleştirilmiş olan tüm değişikliklere ayrıca değineceğiz.
Hukuki Dayanak
Yönetmeliğin 2. maddesinde, yönetmelik hükümlerinin 4447 sayılı İşsizlik Sigortası kapsamına giren sigortalılar hakkında uygulanacağı düzenlenmiştir.
İşsizlik Sigortası Kanunu Ek Madde 1 uyarınca işverenlerin konkordato ilan etmesi, işveren için aciz vesikası alınması, iflası veya iflasın ertelenmesi nedenleriyle işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde geçerli olmak üzere, işçilerin iş ilişkisinden kaynaklanan üç aylık ödenmeyen ücret alacaklarını karşılamak amacıyla İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında ayrı bir Ücret Garanti Fonu oluşturulacağı ve yapılacak ödemelerde işçinin, işverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önceki son bir yıl içinde aynı işyerinde çalışmış olması koşulu esas alınarak temel ücret üzerinden ödeme yapılacağı düzenlenmiştir.
Fon’a Başvuru
İŞKUR tarafından ücret alacaklarının ödenebilmesi için işveren hakkında verilmiş aciz vesikası, iflasın ilan edildiği veya iflasın ertelendiğine ilişkin belge ya da konkordato ilan edilen durumlarda kesin mühlet kararı ve bunlara ek olarak onaylı işçi alacak belgesi ile işçinin İŞKUR’a şahsen başvurması gerekmektedir.
Ücret alacağının fon kapsamında ödenebilmesi için iş sözleşmesinin devam edip etmediği değerlendirmeye alınmamaktadır. Bu hususta yalnızca İş Kanunu madde 32 uyarınca ücret alacağının 5 yıllık zamanaşımına uğramamış olmasına dikkat edilmelidir.
Başvuruya konu olacak işçi alacak belgesinin, işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü tarihten önceki ücret alacaklarına ilişkin olması gerekmekle birlikte, belge üzerinde net ücretin bildirilmesi gerekmektedir.
Ücret alacağının tespitinde işverene ulaşılamaması halinde, ücret alacağını dönem ve miktar itibarıyla belirten kesinleşmiş mahkeme kararı veya icra müdürlüğünce düzenlenmiş ödeme emri, başvuru sahiplerince İŞKUR’a ibraz edildiği takdirde işçi alacak belgesi yerine geçmektedir.
İşçinin Fon’dan yararlanabilmesi için işverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önceki son bir yıl içinde İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında en az bir gün süreyle çalışmış olması gerekmektedir. Bu bir yıllık sürenin hesaplanmasında, ödeme güçlüğünün belirlendiği davalar ile ücret alacağının tespit edildiği davalarda, davanın açıldığı tarih ile karar tarihi arasında geçen zaman hesaba katılmaz.
Özetle, işçilerin Fon ödemelerinden yararlanabilmeleri için;
• İşverenin; konkordato, aciz vesikası, iflas, iflasın ertelenmesi nedenleriyle ödeme güçlüğüne düşmüş olması,
• İşçinin, işverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önceki son bir yıl içinde aynı işyerinde çalışmış olması,
• 5 yıllık zamanaşımına uğramamış ödenmeyen ücret alacağının bulunması gerekmektedir.
Fon Kapsamında İşçiye Yapılan Ödeme
Fon kapsamında yapılacak olan ödemelerin Fon kaynaklarıyla sınırlıdır. Bu sebeple ödemeler, İŞKUR’a başvuru sırasına göre yapılmaktadır. Ödeme gerçekleştiği taktirdeyse bu ödemenin işçinin Fon’a başvurduğu ayın sonuna kadar yapılacağı belirtilmiştir.
SGK’ya prim bildirimi yapılmış olan ve çalışılmadan hak kazanılan ulusal bayram, genel tatil, hafta tatili ve ücretli izin karşılığı ücret alacakları ile fazla mesai ücret alacaklarından talep edilen aya ilişkin olan miktarı Fon kapsamında değerlendirilecektir.
İşçiye yapılan ödemeden sonra, işverenin ödeme güçlüğüne esas olan karar veya belgenin kesinleşmiş mahkeme kararı ile feshi ya da iptali halinde, işçiye Fon kapsamında yapılan ödemenin işverenden yasal faiziyle birlikte tahsil edilir.
Kesin mühlet veya 30 Eylül 2021 tarihinden önce geçici mühlet kararına istinaden yapılan ödemeler, mühlet kararının konkordatonun tasdiki veya iflas kararı dışında bir nedenle kalkması/kaldırılması halinde yine işverenden yasal faiziyle birlikte tahsil edilecektir.
Konkordato talebinin iflas kararıyla sonuçlandığı durumlarda iflas kararının verildiği tarih işverenin ödeme güçlüğü tarihi olarak esas alınacak alınacağı belirtilmekle birlikte, konkordato projesinin mahkemece tasdik edilmesi halinde işçilere Fon kapsamında ödeme yapılmayacağı düzenlenmiştir.
Zaman Bakımından Uygulama
10 Haziran 2003 ve 26 Mayıs 2008 tarihleri arasında aciz vesikası, iflas ve konkordato kararlarıyla işverenin aciz hale düşmesine bağlı olarak işverenden ücret alacağı bulunan işçilerin, yürürlükten kaldırılmış olan 25617 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan eski Ücret Garanti Fonu Yönetmeliği hükümlerinden yararlanacaklardır.
30 Eylül 2021 tarihinden önce İŞKUR’a yapılan başvurularda, işveren hakkında konkordato ilan edilmesi durumunda, yeni düzenleme ile getirilen kesin mühlet kararı yerine mahkemece verilen geçici mühlet kararının da ödemelerde esas alınabileceği düzenlenmiştir.
YÖNETMELİKTE YAPILAN TÜM DEĞİŞİKLİKLER
30 Eylül 2021 tarihinde yayımlanan değişiklik yönetmeliği ile gerçekleştirilen tüm değişikler aşağıdaki gibidir:
• İşçinin 3 aylık ücret alacağının ödenebilmesi için yapacağı başvuruda mücbir hâller dışında artık işçinin İŞKUR’a şahsen müracaatı aranmaktadır.
• İşverene ulaşılamaması ve ücret alacağının tespit edilememesi hâlinde hangi belgelerin İşçi Alacak Belgesi yerine geçeceği ayrıca düzenlenmiştir. Hükme göre ücret alacağını dönem ve miktar itibarıyla belirten kesinleşmiş mahkeme kararı veya icra müdürlüğünce düzenlenmiş ödeme emri İŞKUR’a ibraz edildiği taktirde bu belgeler İşçi Alacak Belgesi olarak kabul edilecektir.
• İşçinin, işverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önceki son bir yıl içinde aynı iş yerinde en az bir gün çalışmış olması gerektiği ve son bir yıllık sürenin hesaplanması bakımından ödeme güçlüğünün belirlenmesine veya ücret alacağının tespitine ilişkin davaların açıldığı tarihle karar tarihi arasındaki sürelerinin dikkate alınmayacağı hususları maddeye eklenmiştir.
• Ücret alacağının fondan ödenmesine ilişkin yapılacak bildirimine ilişkin düzenleme değiştirilmiştir. İşverenin aciz vesikası aldığı durumlarda işverene yapılacak bildirim ilgili hükümden çıkartılarak yalnızca icra dairesine yapılacak olan yazılı bildirim kabul edilmiştir. Benzer şekilde, konkordato ilanında da konkordato tasfiye memuruna bildirim yapılabileceğine ilişkin kısım çıkartılmış ve bu durumda bir tek konkordato komiserine yapılacak yazılı bildirim kabul edilmiştir.
• Yönetmeliğe geçici madde 2 eklenmiştir. Buna göre geçici madde 2’nin yürürlük tarihi olan 30 Eylül 2021’den önce İŞKUR’a yapılan başvurularda, işveren nezdinde konkordato ilanı olması durumunda kesin mühlet kararı gerekmeksizin mahkemece verilen geçici mühlet kararı da ödemeye esas alınabilecektir.
Son olarak Yönetmeliğin 9. maddesine, ödemeye ilişkin usul ve esasları belirleyen tamamen yeni bentler eklenmiştir:
• Aynı işverenle olan iş ilişkilerinde aciz vesikası mahiyetindeki haciz tutanağına dayanılarak fondan bir kez yararlanılabilir.
• Yönetmelikte sayılan şüpheli durumların olması durumunda, denetim elemanları tarafından inceleme yapılır ve bu incelemeyi takiben başvuruya ilişkin işlemler sonuçlandırılır.
• Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim bildirimi yapılmış olan ve çalışılmadan hak kazanılan tatil günleri ve ücretli izin karşılığı ücret alacakları ile fazla mesai ücret alacaklarından talep edilen aya ilişkin olan miktar fon kapsamında değerlendirilir.
• Ücretin döviz cinsinden belirlendiği hizmet sözleşmelerinde, işçinin ücret alacağının olduğu dönemin son gününde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından belirlenen efektif döviz satış kuru yapılacak ödemede esas alınır.
• İşverenin ödeme güçlüğüne ilişkin kararın veya belgenin kesinleşmiş mahkeme kararı ile feshi ya da iptali hâlinde yapılan ödemelerin yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.
• İşçi veya işverenin kasıt veya kusurundan kaynaklandığı belirlenen fazla veya yersiz ödemeler yasal faizi ile ilgililerden tahsil edilir.
• Kesin mühlet kararına istinaden yapılan ödemeler, mühlet kararının konkordatonun tasdiki veya iflas kararı dışında bir nedenle kalkması veya kaldırılması hâlinde, yasal faizi ile işverenden tahsil edilir. Konkordato talebinin iflas kararıyla sonuçlandığı durumlarda iflas kararının verildiği tarih, ödeme güçlüğü tarihi olarak esas alınır ve aynı kişiye konkordato kesin mühlet kararı ile iflas kararına istinaden toplamda en fazla 90 günlük ödeme yapılır. Konkordato projesinin mahkemece onaylanması hâlinde fon kapsamında ödeme yapılamaz.
KAYNAKÇA
1. T.C. Resmî Gazete (resmigazete.gov.tr)
YAZAR
Av. Gülşah Algın
Av. Nazlı Karaaslan
Stj. Av. Alper Can Ekici
Comments