Disney’in Ratatouille Filmine Müzikal Yazan TikTokçular Telif Hakkı Sahibi Olacak Mı?
Amerikalı bir öğretmenin Ratatouille filminin baş kahramı Remy’ye bir aşk şarkısı yazması ve bu şarkının çeşitli aranjmanlarla bir müzikale çevrilmesini takiben, binlerce TikTok kullanıcısı, #ratatouillemusical etiketiyle 2007 yapımı Ratatouille filminin kısa videolarla müzikal versiyonunu oluşturmaya başladı. Akımın gittikçe büyümesi üzerine, akıma Disney de katıldı. Bunun üzerine, Disney’in müzikali sahnelemek istemesi halinde telif hakkının kime ait olacağı tartışma konusu oldu.
Öncelikle, TikTok kullanıcılarının paylaştıkları videolar üzerinde telif hakları doğmaktadır. Ancak bu akımda kullanıcılar, özgün videolar yaratmaktan ziyade, diğer kullanıcıların ürettiği içeriği eklemeler yaparak geliştirmektedir. Üstelik hepsinin temelinde Disney’in filmi yer almaktadır. Bu sebeple Disney’in bu kullanıcılara karşı telif hakkını ihlal ettiklerini ileri sürmesi mümkündür. Fakat Disney, hayranlarının hikayelerle etkileşim halinde olmasından memnun olduklarını belirtmiştir.
Öte yandan, TikTok hizmet şartlarına göre, kullanıcılar; “ticari olmayan” veya “salt kişisel” kullanımlar için videolarının lisans hakkını başkalarına verebilmektedir. Bu hükmün, Disney’in kullanıcılara herhangi bir ödeme yapmadan, hatta isimlerinden bile söz etmeden müzikali sahneleyebileceği anlamına geldiği değerlendirilmektedir. Yine hizmet şartlarına göre, TikTok’a, kullanıcıların paylaşımlarını telifsiz olarak kopyalama, paylaşma, değiştirme hakları tanınmıştır. Dolayısıyla Disney’in bu kapsamda bir müzikal sergileyebilmesi için TikTok’tan izin alması gerekebilecektir. (1)
El Salvador’daki Moda Start-uplarında Kadınlar Lider Oldu
Son yıllarda, El Salvador’da kadınların liderliğinde yürütülen moda start-uplarının sayısı hızla artış göstermektedir. Üstün yetenekli kadınlar, geleneksel ürünlere yenilikler katarak markalarını dünyaya tanıtırken aynı zamanda istihdam yaratmaktadır. Bunlardan biri olan Eva Innocenti, en yüksek kalitede Salvador derisinden yapılmış, altın kaplamayla ve diğer materyallerle süslenmiş el çantaları tasarlamaktadır. Markasını piyasaya sürdüğü günden beri fikri mülkiyet haklarını özenle yöneten Innocenti’nin ticari markasının yanında, koleksiyonları için yaptığı tasarımlar da ulusal fikri mülkiyet kurumu olan National Center of Registries tarafından tescil edilmiştir.
Bir diğer dikkat çeken kadın girişimci ise anlatmak istediklerini figürler ve renklerle anlatan Raquel Arana’dır. Ürünlerini kişisel aksesuarlar ve ev dekorasyonuna kadar genişleten Arana’nın tescilli iki markası hem yerel hem de uluslararası düzeyde tanınmaktadır. (2)
Para Karşılığı Tez Yazan ve Yazdıranlar Hakkında Kamu Davası Açıldı
Yükseköğretim Kurulu (“YÖK”) tarafından, danışmanlık ofisi sıfatıyla para karşılığı ödev, proje ve tez hazırlayan ve hazırlatanlar hakkında suç duyurusunda bulunuldu. Türk Ceza Kanunu’nun 39, 157 ve 158. maddeleri uyarınca, nitelikli dolandırıcılık ve suça yardım suçlarını işleyerek kamu kurum ve kuruluşlarını aldatanlar hakkında kamu davası açılması talep edildi. Tez ve ödev yapan, çevrimiçi sınavlara müdahil olan sosyal medya hesapları ve internet sitelerinin açık adreslerine yer verildi. Bu adresler aracılığıyla tezini veya bitirme projesini yaptıran öğrencilerin tezlerinin iptal edileceği ifade edildi. YÖK, üniversiteleri uzaktan yapılan sınav ve ödev teslimlerine ilişkin gerekli önlemleri almak üzere uyardı. (3)
Avustralya’da Yerli kültürü ve Fikri Mülkiyete İlişkin Protokoller Hazırlanıyor
Avustralya’nın 75.000 yıl önceye dayanan eşsiz kültürü hem bölgede hem de dünyada tanınmaktadır. Ancak birçok ülkede olduğu gibi, Avustralya’da da geleneksel kültürün hukuken korunması bakımından boşluk vardır. Her ne kadar yerli sanatçıların fikri mülkiyet hakları korunsa da bir topluluğa ya da yerli gruplara ait fikri haklar korunmamaktadır. Bu durumu çözmek için, WIPO Fikri Mülkiyet ve Genetik Kaynaklar, Geleneksel Bilgi ve Folklor Hükümetlerarası Komitesi(WIPO Intergovernmental Committee on Intellectual Property and Genetic Resources, Traditional Knowledge and Folklore), uluslararası yasal bir çerçeve oluşturmaya çalışıyor. Bu sırada ülkeler de yerli grupları korumak için pratik çözümler geliştiriyor. Eylül 2020'nin sonunda, Avustralya Sanat Konseyi’nin son baskısını yayınladığı Protocols for using First Nations Cultural and Intellectual Property in the Arts’ta, Avustralya sanat sektöründe yerli kültürel materyalin kullanımına ilişkin temel yasal, etik ve ahlaki hususlar ele alınmıştır. (4)
Limited Şirket Genel Müdürleri ile Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Buluşları
Limited şirket genel müdürleri ile anonim şirket yönetim kurulu üyeleri, Alman İşçi Buluşları Kanunu kapsamında işçi statüsünde değillerdir. Bu kişiler, sözleşmelerinde gelecekteki buluşlarını devretmeyi taahhüt edebilirler veya onlara avans ödenmesi kararlaştırılabilir. Buradaki farklılık, ilkinde bir devir yükümlülüğü varken ikincisinde şirket, buluş üzerindeki hakkın devir olmaksızın sahibidir. Bu konuya ilişkin olarak, Nisan 2017’de Frankfurt Bölge Yüksek Mahkemesinde buluşun özel bir hizmet olup olmadığı tartışılmıştır. Davada buluşların sözleşme faaliyeti kapsamında olduğu ve davacı şirketin, davalı hissedara avans ödemesi yaptığı belirtilmiştir. Buluşların iş amacına uygun olduğunun belirlenmesinin de önemli olduğuna değinilmiş, somut olayda davacı şirketin buluş konusu alanda uzmanlığının olduğu kanıtlanmıştır. Ayrıca buluşun geliştirilmesi sürecinde şirketin ön bilgisi, işçiler ve şirketin verdiği kredinin de yer aldığı kanıtlanmıştır. İlk derece ve Temyiz Mahkemesi, davacıyı haklı bulmuştur. [BGH Dec. 4, 2012, DB 2013, 15 = NJW-RR 2013, 363] (5)
Lufthansa Technik v Thales Avionics Davası
Lufthansa Technik’in Astronics, Panasonic Avionics ve Thales Avionics hakkındaki şikayetleriyle başlayan dava, uçak koltukları için güç kaynağı sisteminin patent haklarına ilişkindir. Paten haklarını ihlal ettiği ileri sürülen 3 şirketteki cihaz aynı olduğu için davalar birleştirilmiştir. Ancak bu durum, şirketlerin birbirlerinin gizli bilgilerini öğrenmesi riski doğurunca ABD mahkemesi, Avrupa mahkemelerinde kullanılmak üzere bazı gizli belgelere ilişkin olarak davalıların birbirlerinin belgelerini görmesini engelleyecek bir koruma kararı çıkarmıştır. Davalı şirketler mahkemeden gizli belgelerin dağıtımına ilişkin gizliliğin korunması kararları talep etseler de ana talepleri patent ihlalinden önce patentin geçersizliğine ilişkin karar verilmesi olmuştur. Çünkü ticari sırları koruyabilmek için karmaşık önlemlerin alınması gerekiyordu ancak patentin geçersizliğine karar verilirse bu önlemlere gerek kalmayacaktı. Davacı Lufthansa Technik ise öncelikle geçerliğin araştırılması talebinin Paris mahkemelerinin uygulamasına aykırı olduğunu ve bir oyalama yöntemi olduğunu ileri sürmüştür. Ancak hakim, önce patentin geçerliliğinin araştırılmasını uygun bulmuştur. (6)
Nicki Minaj, Tracy Chapman’a $450.000 ödeyecek
Söz yazarı Tracy Chapman, "Nicki Minaj" sahne adlı hip-hop sanatçısı Onika Tanya Maraj'a telif haklarını ihlal ettiği iddiasıyla dava açtı. "Sorry" adlı şarkı, "Nas" adıyla anılan hip-hop kayıt sanatçısı Nasir Bin Olu ile bir işbirliğinin sonucuydu. Minaj, Nas ile ortak çalışmayı kabul ettiğinde, "Sorry”nin Shelly Thunder adlı bir sanatçı tarafından yaratıldığına inanıyordu, ancak daha sonra bu şarkının Chapman'ın "Baby Can I Hold You" şarkısının farklı bir yorumu olduğunu keşfetti. Bunun üzerine, Minaj'ın temsilcileri, şarkının kaydedildikten sonra yayınlanması için bir lisans almak üzere Chapman'la iletişime geçti ancak Chapman izin vermeyi reddedince Minaj'ın albümünden "Sorry" adlı şarkı kaldırıldı. Ancak parça, daha sonra bir radyo istasyonuna sızdırıldı ve uyuşmazlık burada başladı. Davanın duruşmaya çıkmasına üç aydan az bir süre kala, 17 Aralık 2020'de hazırlanan bir belgede, Minaj, avukatlarına tüm masraflar ve avukat ücretlerini kapsayan 450.000 dolarlık bir teklif yaptırdı. Chapman’ın avukatları, 30 Aralık tarihli ayrı bir belgede Minaj’ın teklifini kabul ettiklerini ifade etti. (7)
Neil Young Şarkılarının Telif Hakları ve Gelirlerinin %50’sini Sattı
Neil Young şarkılarının telif hakları ve gelirlerinin %50’sini Merck Mercuriadis’in kurduğu Hipgnosis Songs Fund adlı şarkı yönetim şirketine sattı. Young hiçbir şarkısının reklamlarda kullanılması için lisans vermemişti. Hatta 1988’de This Note’s for You” adlı şarkısının klibinde Michael Jackson, Whitney Houston ve Eric Clapton gibi sanatçılarla bu yüzden alay etmişti. Young, yayın haklarını kısmen de olsa müzik yatırım şirketlerine satan eski sanatçılardan oluşan listenin şimdilik sonuncusu. Daha önce, Young’ın da haklarını sattığı Mercuriadis, Bob Dylan‘a 400 milyon dolarlık bir teklifte bulunmuş fakat olumlu geri dönüş alamamıştı. Dylan, Mercuriadis yerine 300 milyon dolar’a Universal Music ile anlaşmıştı. (8)
Amazon Web Servisleri, Pekin Mahkemesinin Kararına Göre “AWS” Logosunu Artık Çin’de Kullanamayacak
30 Aralık 2020’de yayımlanan karara göre, ActionSoft Science & Technology Development (Çin'de AWS) adlı şirket, “AWS”nin ticari marka haklarına sahiptir. Ancak, Amazon yaptığı açıklamada, bulut hizmetlerini icat ettiğini ve diğer şirketlerden çok önce AWS adı altında dünya çapında popüler hale getirdiğini, uzun yıllar bulut hizmetleri satmak için Çin'de AWS logosunu kullanan ilk şirket olduğunu ve kararı temyiz ettiklerini açıkladı. Fakat, Resmi Marka Veritabanına göre, ActionSoft’un 2004 yılında, bulut bilişim hizmetleri için markayı tescil ettirdiği, Amazon’un ise 2012 yılında bu kısaltmayı ve logosunu tescil ettirdiği ifade edildi. Amazon dünyada en büyük bulut sağlayıcısı olsa da Çin’de %7,2 oranındaki pazar payı ile Alibaba ve Tencent’in çok gerisindedir. Öte yandan, ABD ve Çin şirketleri arasında marka uyuşmazlıklarının oldukça yaygın olduğu söylenebilir. (9)
Blackberry’nin Snap’e açtığı dava sonuçlandı
Blackberry, 2018’de, mesajlaşma teknolojisine ilişkin 6 patentinin ihlal edildiği gerekçesiyle Snapchat’in ana şirketi olan Snap Inc.’e karşı dava açmıştı. Ekim 2019’da Kaliforniya Bölge Mahkemesi, Blackberry’nin ihlalini iddia ettiği 4 patent için “soyut fikirler” olması sebebiyle Patent Kanunu’na göre korunamayacağına hükmetti. Bunun üzerine Blackberry, davayı temyiz mahkemesine götürdü. Ancak 10 Aralık 2020’de temyiz mahkemesi, bölge mahkemesinin kararını onadı ve dava Snap Inc. lehine sonuçlandı.
ICC, Intellectual Property(IP) Roadmap 2020’yi yayımladı
Uluslararası Ticaret Odası(ICC), Fikri Mülkiyet Yol Haritası 2020’yi Kasım ayında yayımladı. Rehberde yapay zeka, biyolojik çeşitlilik ve iklim değişikliği, sürdürülebilir inovasyon, sahtecilik ve korsanlık gibi anahtar konulara değinildi. Rehber duyurulurken hem özel sektör hem de hükümetler açısından oldukça yararlı bir kaynak oluğundan söz edilmiştir. Ayrıca konuyla ilgili güncel bilgiler arayan öğrenciler, araştırmacılar ve hukukçular için de oldukça kullanışlıdır. İlk olarak 2000 yılında yayınlanan IP Yol Haritasının geçmişte çevrildiği diller arasında Arapça, Çince, Fransızca, Almanca, Portekizce, Rusça, İspanyolca ve Türkçe bulunmaktadır.
KAYNAKÇA
YAZAR
Bilgi Teknolojileri Birimi
Comments