Bedelsiz Kalmış Senedin İcraya Konulması Suç Teşkil Eder Mi?
Ticari hayatta, işletmelerin nakit akışını sağlamaları ve hayati önem arz eden nakit parayı elde tutmaları açısından bir ödeme yöntemi olan senedi kullandıkları sıkça görülmektedir. Ticaretle uğraşmayan vatandaşların da günlük hayatta pek çok defa senet ile ödeme yaptıkları hususu da göz önüne alındığında, kişiler arasında senetten çıkacak hukuki ve cezai uyuşmazlıkların miktarı yadsınamayacak düzeydedir. Senedin hukuki anlamda kıymetli evrak olarak sayılması ve günlük hayatta bahsettiğimiz şekilde bir önem taşıması sebebiyle kanun koyucu, ceza kanunumuzda senedin bedelsiz kalmasına rağmen kullanılmasını cezai yaptırıma bağlamıştır. Buna göre, bedelsiz kalmış bir senedi kullanan kimseye, şikâyet üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis ve adli para cezası verilir.
Peki, ‘bedelsiz kalmış senet’ ibaresinden ne anlamak gerekecektir? Öncelikle elimizde kambiyo hukukuna göre senet vasfını tam olarak taşıyan bir kıymetli evrak bulunmalıdır yani senedi senet yapan tüm unsurların bulunması gerekmektedir. Senedin bedelsiz kalması ise değişik şekillerde ortaya çıkmaktadır. Örneğin, senet bedeli ödenmişse, borçlu ibra edilmişse, senet dayanağı olan hukuki ilişki sona ermişse, takas yapılmışsa senedin artık bedelsiz kaldığından bahsedebiliriz.
Uygulamadan örneklerle durumu açıklamak gerekirse, ‘’sanığın …. plaka sayılı aracını şikayetçiye aralarında 09.06.2007 tarihinde protokol düzenleyerek sattığı, şikayetçiden araç satış bedeli olan 25.000 TL karşılığı olarak 12.500 TL ‘lik iki adet senet aldığı, sanığın şikayetçiye söz konusu aracın resmi satışını yapmaması üzerine şikayetçinin aracı sanığa teslim ettiği, sanığın senetlerden bir tanesini şikayetçiye teslim ettiği, ancak 15.09.2007 vade tarihli senedi evinde unuttuğunu bahane ederek iade etmediği, daha sonra bu senet üzerinden icra takibi başlatarak bedelsiz kalmış senedi kullandığı anlaşılmakla sanığın mahkumiyetine yönelik kabulde bir isabetsizlik görülmemiştir (Yargıtay 15. CD, 07/07/2014 Tarih ve 2012/22117 Esas, 2014/13419 Karar sayılı Karar)’’.Burada önemli olan ve üzerinde durulması gereken husus, senedin gerçekten bedelsiz kalıp kalmadığı ve şüpheli veya sanık konumunda olanların bu durumdan gerçekten haberlerinin olup olmadığı yani genel kastla hareket edip etmemeleridir. Bedelsiz senet bir başkasına devredildiği takdirde devreden kişi ‘dolandırıcılık’ suçunu işlediği iddiasıyla da yargılanabilir. Senet üzerinde değişiklik yapılarak senedin icra takibine konulması kanımızca farklı bir suç tipi olan resmi evrakta sahtecilik durumunu oluşturacaktır.
YAZAR
Gülşah ALGIN
İbrahim Safa UYSAL