Türk Ticaret Kanunu’nun 357’nci maddesi ile düzenlenen ilke esasen eşit şartlarda bulunan pay sahipleri açısından eşitlik kavramını incelemektedir. Bu anlamda oransallık şeklinde gerçekleşecek bir eşitlik durumu söz konusu olup, pay sahipliği ile hisse oranlarından ayrı olarak mutlak eşitlik değil, adalet ve oransallık temelinde nispi bir eşitlik öngörülmüştür.
Dürüstlük Kuralı
Dürüstlük ilkesi ile eşit işlem ilkesi arasındaki ilişki hakkında iki temel görüşün bulunduğu söylenebilir. Görüşlerden biri eşit işlem ilkesini diğer bütün ilkelerden bağımsız bir hukuk prensibi olarak görürken, diğer görüş ise dürüstlük kuralının yansıması olarak eşit işlem ilkesini tanımlar.
Hâkim görüşe göre eşit işlem ilkesi, dürüstlük kuralının bir yansıması olmakla birlikte onun karşısında “lex specialis” olarak görülmemelidir. İlkenin ‘lex specialis’ olarak kabul edilmesi dürüstlük kuralının uygulama alanını kısıtlayamaması ve uygulama dışı bırakamaması hukukun temel ilkeleri açısından daha uygun olacaktır.
Nispi Eşitlik İlkesi
Nispi eşitlik ilkesi mutlak eşitliğe değil; adillik ve hakkaniyet temellerine dayanır. “Eşitlerin eşitliği” şeklinde de ifade edilebilir.
Mutlak eşitlik ilkesi, pay sahipleri arasında hiçbir ayrım gözetmeden her koşulda eşit işleme tabi tutulmasıyken; nispi eşitlik, aynı koşullar altındaki tüm pay sahiplerine eşit davranılması, eşit muamele yapılması olarak değerlendirilir.
TTK madde 357.’de yer alan “eşit şartlarda” ifadesi, TTK’da nispi eşit işlem ilkesinin ihdas edilmek istendiğinin bir göstergesidir.
Aykırılığın Sonuçları
Aykırılığın sonuçları TTK m.391’de ise yönetim kurulunun “eşit işlem ilkesine aykırı” kararlarının butlan yaptırımına tabi olduğu, m. 357’nin gerekçesinde ise kanunun açık hükmünün aksine; eşit işlem ilkesine aykırılığın hukuki sonucunun, somut olay şartlarına bağlı olmak şartı ile iptal olduğu belirtilmiştir. Bu durum doktrinde fikir ayrılıklarına sebep olmaktadır.
İlkeden Faydalananlar
TTK Madde 357. uyarınca eşit işlem ilkesinden faydalananlar şirket pay sahipleri Dolayısıyla üçüncü kişiler veya tahvil sahipleri ilgili ilkeye dayanarak hak talebinde bulunamayacaktır.
YAZAR
Av. Gülşah ALGIN
Av. Mehmet Tuğberk Dekak
Av. İbrahim Safa Uysal
Stj. Elif Simay Beşe
Comments