Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (“TCMB”) tarafından hazırlanan Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik (“Yeni Yönetmelik”) ile Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ (“Tebliğ”), 29043 sayılı ve 27 Haziran 2014 tarihli Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik (“Önceki Yönetmelik”) ile aynı sayı ve tarihli Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemlerinin Yönetimine ve Denetimine İlişkin Tebliğ’i mülga ederek, 31676 sayılı ve 1 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazete’de aynı gün yürürlüğe girmek üzere yayınlanmıştır.
Yeni Yönetmelik’in amacı ödeme ve elektronik para kuruluşlarının yetkilendirilmesi ve faaliyetleri ile ödeme hizmeti sağlayıcılarına, ödeme hizmetlerinin sunulmasına ve elektronik para ihracına ilişkin usul ve esasları düzenlemek olarak, Tebliğ’in amacı ise ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarının faaliyetlerinin yürütülmesinde kullandıkları bilgi sistemlerinin yönetimi ve yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşları tarafından denetlenmesi ile ödeme hizmeti sağlayıcılarının ödeme hizmetleri alanındaki veri paylaşım servislerine ilişkin usul ve esasları düzenlemek olarak belirtilmiştir. Ödeme hizmetleri ve elektronik para hizmetleri ile bu hizmetlere ilişkin ortak hükümlerin detaylandırıldığı Yeni Yönetmelik dahilinde aynı zamanda kurumsal yönetim konuları ile diğer teknik gereksinimler ele alınmıştır.
Söz konusu Yeni Yönetmelik nezdinde öncekine göre hem madde sayısı hem de madde içerikleri olarak oldukça detaylı düzenlemeler yer almaktadır.
Yeni Yönetmelik’te yer alan intibak hükümlerince Yeni Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarih itibariyle faaliyette bulunan kuruluşlara, önceki yönetmelikte bulunmayan yeni düzenlemelere uyum için 1 yıllık süre öngörülmektedir.
Ayrıca Yeni Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, yurt dışında yerleşik bir tüzel kişi ile iş birliği kurulmuş olması durumunda yurt dışında yerleşik kuruluşun, bu Yeni Yönetmelik’in yayımı tarihinden itibaren 6 ay içerisinde TCMB’ye izin başvurusu yapması gerektiği de düzenlenmiştir.
Yeni Yönetmelik ile Getirilen Başlıca Değişiklikler
a. Ticari Temsilci ve Sınırlı Ağ İstisnası
Sadece belirli bir hizmet ağında kullanılabilen ön ödemeli araçların 6493 Sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamındaki sınırlı ağ istisnasından yararlanabilmesi için sadece belirli bir mağaza veya mağaza zincirinden yapılacak alışverişlerde kullanılabiliyor olması gerekmektedir. Ön ödemeli aracı ihraç eden kuruluş ile yapılan sözleşme kapsamında ön ödemeli aracın kullanılabileceği yerler arasına eklenen tüm işyerlerinde geçerli olacak şekilde tasarlanan veya 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nda tanımlanan kartlı sistem kuruluşları ile uyumlu olacak şekilde ihraç edilen ön ödemeli araçlar istisnadan yararlanamamaktadır.
Bu düzenleme ile Kanun’da elektronik para ihracının istisnası olarak kabul edilen “belirli bir hizmet ağı istisnası” açıklamaya kavuşturulmuş ve bazı pazar yeri modelinde çalışan şirketlerin yaptığı elektronik cüzdanların istisna kapsamında kullanılamayacağı ifade edilmiştir. Zira bu tip modellerde pazar yerine sürekli yeni satıcılar eklenmekte olması bu ağın sınırlı bir hizmet ağı olmasının önüne geçmektedir.
Ticari temsilci ve sınırlı ağ istisnalarından yararlanarak Yeni Yönetmelik kapsamı dışında kalanlara, son 12 aylık periyotta gerçekleştirdikleri işlem tutarlarının 50 milyon TL’yi aşması durumunda yıllık bildirim yapma yükümlülüğü getirilmiştir. Söz konusu düzenlemeyi içeren 82. maddede her yıl Ocak ayında işlemlere ilişkin bilgi ve belgeleri içeren raporun TCMB’ye iletilmesi gerektiği de ayrıca belirtilmiştir.
Bildirim yükümlülüğü ile TCMB’ye, ilgili kuruluşun faaliyetlerini ödeme hizmeti olarak değerlendirerek faaliyet izni alma zorunluluğu getirebilme hakkı tanınmış olmaktadır.
b. Stable Coin Benzeri Varlıklar
Sadece birebir bir itibari para karşılığı olarak çıkarılan, sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan gayri maddi varlıklar, ihraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilmesi, elektronik olarak saklanması, ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılması ve ihraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilmesi durumunda elektronik para olarak kabul edilir.
Bu hususa ilişkin TCMB tarafından ikincil düzenlemelerin yapılacağı ayrıca belirtilmiştir.
c. Elektronik Para ve Ödeme Kuruluşlarının Faaliyet Sınırlamaları
Yeni Yönetmelik’te Elektronik Para ve Ödeme Kuruluşları’nın faaliyet sınırlamaları ile ilgili aşağıdakiler belirtilmektedir:
- Ödeme kuruluşları; kart verilerinin işlenmesi, suistimal ve dolandırıcılık önleme gibi ödeme hizmetlerini tamamlayıcı nitelikte olan ve ödeme hizmeti sağlayıcılarının faaliyetlerini güvenli kılarak kolaylaştıran yan hizmetler ile ödeme hizmetleri ile ilgili eğitim ve danışmanlık hizmetleri dışında herhangi bir ticari faaliyette bulunamayacaktır.
- Elektronik para kuruluşları; elektronik para ihraç edilmesi, ön ödemeli araçlara ilişkin işlemlerin yürütülmesi, elektronik paranın ihracı veya ödeme hizmetlerinin sunulması ile ilgili olan ve kart verilerinin işlenmesi, suistimal ve dolandırıcılık önleme gibi ödeme hizmeti sağlayıcılarının faaliyetlerini güvenli kılarak kolaylaştıran ödeme hizmetlerini tamamlayıcı nitelikteki yan hizmetler ile elektronik paranın ihracı veya ödeme hizmetleri ile ilgili eğitim ve danışmanlık hizmetleri dışında herhangi bir ticari faaliyette bulunamayacaktır.
d. Teminat Sunulması ve Asgari Özkaynak
Faaliyet izni için başvuran kuruluşun türüne göre teminat alınması hususu Yeni Yönetmelik içerisinde 36’ncı maddede düzenlenmiştir. Bu madde uyarınca; fatura ödenmesi hizmetleri için 2 milyon TL, ödeme kuruluşları için 3 milyon TL ve elektronik para kuruluşları için 5 milyon TL nakit, kira sertifikası ya da devlet iç borçlanma senedi ilgili kuruluşların Banka nezdinde bulundurması gereken asgari teminat miktarlarıdır.
Ayrıca kuruluşların bulundurması gereken asgari özkaynak miktarı münhasıran fatura ödemelerine aracılık hizmeti veren ödeme kuruluşları için 3 milyon TL, münhasıran hesap bilgisi hizmeti veren kuruluşlar hariç olmak üzere diğer ödeme kuruluşları için 5 milyon TL ve elektronik para kuruluşları için 13 milyon TL olarak belirlenmiştir. Fakat Yeni Yönetmelik'te bu baz tutarların ödeme kuruluşlarının ödeme işleme hacmine göre değişkenlik gösterebileceği de ayrıca belirtilmiştir.
Dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise Yeni Yönetmelik’te, elektronik para kuruluşlarına getirilmiş olan, elektronik para yükümlülüğünün yüzde 2'si kadar özkaynak bulundurma ve münhasıran hesap bilgisi hizmeti veren kuruluşların asgari 1 milyon Türk Lirası tutarında mesleki sorumluluk sigortası yaptırma veya 1 milyon Türk Lirası değerinde teminat bulundurma yükümlülükleridir.
e. Faaliyet İzni Başvurusu ve Gerekli Belgeler
İlgili Yeni Yönetmelik’le faaliyet izni için gerekli süreçlerden faaliyet izni başvuru prosedürü üç aşamalı bir yapıda yeniden düzenlenmiştir. Bu düzenlemeyle; ilk olarak unvan ve ana sözleşme teyidi için TCMB’ye başvuru, devamında istihbari inceleme aşaması ve son olarak nihai onay aşaması adımları izlenecektir.
Faaliyet izni almaya ilişkin yeni bir düzenleme olarak ödeme ve elektronik para kuruluşlarının, ticaret unvanlarında yer alması gereken ödeme kuruluşu ya da elektronik para kuruluşu ibarelerini kullanabilmeleri için ticaret unvanının ticaret siciline tescil edilmesinden önce TCMB’ye bir ön başvuruda bulunma ve başvuru ücreti olarak 500 bin TL yatırma zorunluluğunun getirilmiş olması dikkat çekmektedir.
İlgili mevzuatın 11’inci maddesinde faaliyet izni başvurusunun diğer iki aşaması “istihbari inceleme aşaması” ve “nihai onay aşaması” olmak üzere ayrılmıştır.
Bu maddeye göre unvan teyidi aşaması akabinde 6 ay içerisinde ikinci aşama olan istihbari inceleme için başvuruda bulunulması, ikinci aşamada faaliyet izni onayının alınmasının ardından istenen belgeler ile en geç 120 gün içerisinde üçüncü aşama olan nihai onay aşamasına ilişkin başvurunun yapılması ve bilgi sistemleri denetimi, ofis kontrolü, yerinde inceleme gibi prosedürlerin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Ayrıca nihai onayın alınmasından sonra kuruluşun faaliyete başladığını bildirdiği anda 1 milyon TL tutarında lisans ücreti adı altında bir ödemenin TCMB’ye yapılması da Yeni Yönetmelik ile getirilen yeni şartlardan bir tanesidir.
Dikkat çekmek gerekir ki önceki Yönetmelik’te istenilen başvuru belgelerine ek olarak mesleki sorumluluk sigortası veya teminat yükümlülüğünün yerine getirildiğine ilişkin belge gibi birkaç yeni başvuru belgesinin hazırlanması ayrıca gerekmektedir.
f. Yurt Dışındaki Tüzel Kişilerle İş Birliği ve Pay Sahipliği
Türkiye’de yerleşik ödeme ve elektronik para kuruluşlarının yurt dışında yerleşik tüzel kişilerle iş birliği yapmasına Yeni Yönetmelik’in 19’uncu maddesiyle imkân tanınmaktadır. Söz konusu madde ışığında, iş birliğinin yapılabilmesi için aşağıdaki şartların sağlanması zorunludur:
· yurt dışındaki yerleşik tüzel kişinin TCMB’den izin alınmış olması,
· ödeme işleminin en az bir tarafının yurt dışında bulunması,
· Türkiye’de yerleşik olan kuruluşun tek başına görünen yüz olmaması,
· tüm işlemlerin kuruluşun bilgi sistemleri üzerinden geçmesi ve denetim izlerinin kuruluş tarafından tutulması
Ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarının, TCMB tarafından yapılacak ikincil düzenlemeler başta olmak üzere mevzuatta yer alan yükümlülüklerini yerine getirme konusunda herhangi bir engel oluşturmaması kaydıyla, başka şirketlerde pay sahibi olmasına ilişkin şartlar da Yeni Yönetmelik’in 20’nci maddesinde ayrıca belirlenmiştir. Buna göre sadece ödeme/elektronik para ve istisnalar kapsamında faaliyet gösteren firmalarda pay sahibi olunabileceği düzenlenmiştir.
KAYNAK
YAZAR
Av. Ferhan Yıldızlı
Stj. Av. Selenay Köse
Comments