3 Şubat 2021 tarihli ve 31384 sayılı Resmi Gazete’de “7263 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" yayımlanmış olup 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ve 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’da değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklere paralel olarak, 10 Şubat 2022 tarihli ve 31746 sayılı Resmi Gazete’de Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Değişiklik Yönetmeliği”) yayımlanmış olup işbu yazımızda Yönetmelik değişikliği ile gelen yenilikleri dikkatinize sunmaktayız.
Bölge Alanları Dışında Açılacak Kuluçka Merkezi
7263 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’da tanımlandığı şekilde Yönetmelik’te de kuluçka merkezi ve kuluçka girişimcisi tanımlanmıştır. Bu kapsamda kuluçka merkezi “Özellikle genç ve yeni işletmeleri geliştirmek amacıyla; girişimcilere Bölge içinde veya dışında ofis hizmetleri, ekipman desteği, yönetim desteği, mali kaynaklara erişim, kritik iş ve teknik destek hizmetlerinin bir çatı altında tek elden sağlandığı yapıları” ifade etmekte olup kuluçka girişimcisi ise “Kuluçka merkezlerinde yer alan Ar-Ge, teknolojik yenilik, yazılım ve tasarım faaliyetlerinde bulunan, gerçek ya da tüzel kişiliğe sahip erken aşama girişimcileri” temsil etmektedir. Ayrıca, Değişik Yönetmeliğinin 11. Maddesi uyarınca Bölge alanları dışında açılan kuluçka merkezlerinde yer alacak kuluçka girişimcisinin personel sayısının 10 kişiden az ve son üç yıl içerisinde kurulmuş teknoloji tabanlı işletme olması şartı aranmaktadır.
Yönetmelik ile Bölge başvurusuna ilişkin usul ve esasları düzenleyen 7. Maddesinin ç bendine göre bölge alanları dışında açılacak kuluçka merkezi başvurusu için hangi belgelerin arandığı belirtilmiş olup işbu belgeler;
1) Yönetim kurulu kararı,
2) Mülkiyeti yönetici şirkete ait değilse malik muvafakatını içeren en az 3 yıllık kira sözleşmesi,
3) Kuluçka merkezi açılmasının gerekçesi için elektronik ortamda hazırlanan fizibilite raporu,
4) Yapı ruhsat belgesi, yapı kullanma izin belgesi veya yapı kayıt belgesinden oluşmaktadır.
Ayrıca işbu yönetmelik kapsamında bölge alanları dışında kurulacak kuluçka merkezi başvurusunda bölgenin faaliyete geçmiş olması ve bölge içinde kuluçka merkezinin kurulmuş olması şartları aranmaktadır.
Buna ek olarak, Bölge alanları dışında yer alan kuluçka merkezinin iptali için sadece yönetim kurulu kararının gerekmektedir.
Son olarak, Değişik Yönetmeliğin 8. Maddesi ile Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Yönetmeliği’nin 10. Maddesine eklenen 3. Fıkra uyarınca Bölge alanları dışında açılacak kuluçka merkezi başvurusunun nihai karar mercii Sanayi ve Teknoloji Bakanı olup Bakan Olurunun alınması akabinde kuluçka merkezinin açılacağı düzenlenmiştir. Bölge alanları dışında yer alan kuluçka merkezinin iptali hususuna da Bakan Olurunun alınarak karar verileceği belirtilmiştir.
Bölge Kurulumu, Bölge Alanının Genişletilmesi, Daraltılması veya İptaline Yönelik Değişiklikler
Değişik Yönetmeliğin 4. Maddesi ile kurucu heyetin Bölge alanı yer seçimini belirlemesi akabinde yapacağı Bölge kuruluş başvuru için gereken belgelerde değişikliğe gidilmiş olup yeni gelen değişiklikle başvuru belgesine gerek olmamakla beraber Bölge alanı içinde bina varsa yapı ruhsat belgesi, yapı kullanma izin belgesi veya yapı kayıt belgesi gerekmektedir. İşbu belgeler Bölge alanının genişletilmesi veya Bölgeye ek alan katılması durumunda da aranacaktır. Bu kapsamda başvuru belgesi gerek Bölge alanı değişikliğinde gerekse de iptalinde aranmamaktadır.
Teknoloji Geliştirme Bölgesi ve Bölge dışında yapılacak kuluçka merkezi kurulması, değişikliği ve iptalini değerlendirecek olan Değerlendirme Kurulu’nun kurum ve kuruluşlar adına temsilci sayısı dokuzdan ona çıkarılmış, Kurul’un en az sekiz üyeyle toplanacağı düzenlenmiştir.
Ayrıca Değişik Yönetmeliğin 8. Maddesi uyarınca Bölge başvurusunun Değerlendirme Kurulu tarafından uygun bulunması durumunda başvuru ile ilgili kararı Bakanlar Kurulu yerine Cumhurbaşkanı’nın vereceği hükme bağlanmıştır.
Yönetici Şirket
Yönetici Şirket hakkındaki değişikliklere geçmeden önce bu kavramı tanımlamakta fayda vardır. Teknoloji Geliştirme Yönetmeliği’nin 2. Fıkrasının pp bendi uyarınca Yönetici Şirket “Kanuna uygun ve anonim şirket olarak kurulan, Bölgenin yönetimi ve işletmesinden sorumlu şirketi” şeklinde tanımlanmıştır. Bu kapsamda Yönetici Şirket kuruluşu Yönetmeliğin 11. Maddesinde düzenlenmiş olup bu maddeye eklenen bir hüküm ile Yönetici Şirketin kuruluş esas sözleşmesinin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanmasından sonra yapılacak değişikliklerde, Kanun ve Yönetmeliğe uygunluğu açısından artık Genel Müdürlüğün görüşünün aranmayacağı ve Bakanlık izni şartı aranacağı düzenlenmiştir.
Yönetici Şirketin görev ve sorumluluklarını düzenleyen 14. Maddeye Değişiklik Yönetmeliği madde 10 kapsamında eklenen 1. Fıkranın ğ alt bendine göre Yönetici Şirket, Bölgenin yönetimi ve işletilmesi, Bölgede yer alacak girişimci başvuruları ile Bölgede yer alan girişimcilerce yürütülecek her bir yeni Ar-Ge veya tasarım projesini “projenin korunmasına ilişkin gizlilik şartlarına riayet ederek” değerlendirmekle mükelleftir. Bu kapsamda projenin yönetici şirket tarafından konusunda uzman en az bir öğretim elemanı veya sektör temsilcisine inceleterek yapılması gerektiği de 14. Maddenin 6. Fıkrasında belirtilmiştir.
Ayrıca, aynı maddenin ı hükmünde girişimcinin bu Yönetmelik kapsamında yönetici şirkete iletmekle yükümlü oldukları bilgi ve belgeleri süresinde iletmemeleri durumunda da hükümde belirtilen şartları sağlaması durumunda Bölgeden ihraç edilmesi için gerekli işlemlerin yapılmasının yanı sıra kira sözleşmesinin de fesih olunmuş sayılacağı belirtilmiştir.
Yönetmeliğin 14. Maddesinden devam edecek olursak, n alt bendine eklenen bir hükümle birlikte Bakanlık tarafından verilen destekler kapsamında; Yönetici Şirketin ve Bölgede yer alan işletmelerin başvurularına ait bilgi ve belgelerde tutarsızlık veya Kanun ve bu Yönetmeliğe göre uygunsuzluk tespit edilmesi halinde, bu durumdan başvuru sahibi işletme ile birlikte Yönetici Şirketin de sorumlu olacağı düzenlenmiştir.
Aynı maddenin 4. Fıkrasına eklenen bir hüküm ile Bölge alanında faaliyete geçildikten sonra ilgili alanda mücbir sebep halleri dışında faaliyetin sona ermesi ve bir yıl içerisinde yeniden faaliyete geçilmemesi şartlarının birlikte var olması durumunda işbu teknoloji geliştirme bölgelerinin iptal olmuş sayılacağı hükme bağlanmıştır. Bu kapsamda benzer bir düzenleme bölge alanları dışında açılacak kuluçka merkezi için de getirilmiş olup söz konusu merkeze ilişkin Bakan Oluru alındıktan sonra en fazla altı ay içerisinde faaliyete geçirileceği, eğer mücbir sebep halleri dışında kalan bir sebeple faaliyete geçirilmez ve yönetici şirketin başvurusu sonrası Bakanlıkça verilecek olan 6 aylık ek sürede de faaliyete geçirilmez ise konuya ilişkin Bakan Olurunun hüküm ve sonuçları ile birlikte ortadan kalkacağı öngörülmüştür. Buna ek olarak, Bölge alanları dışında açılan kuluçka merkezinin faaliyete geçtikten sonra Kanun ve işbu Yönetmelikte belirtilen amacın dışında kullanıldığının tespiti halinde kuluçka merkezi kararının Bakan Oluru ile ortadan kaldırılacağı da hükme alınmıştır.
Bölgelerde Kullandırılacak Ödeneğin Kapsamının Genişletilmesi
Değişik Yönetmeliğin 17. Maddesi uyarınca Bölgelerde Bakanlık bütçesinden karşılanacak hizmetlere Ar-Ge binası ve atölye inşasına ilişkin giderlere ek olarak atölyelerde kullanılacak makine, ekipman ve yazılımlar ile ilgili giderler de eklenmiş olup bunlara ilişkin destek talebinin değerlendirilebilmesi için aranacak şartlar da düzenlenmiştir.
Muafiyet, İndirim ve İstisnalar
Öncelikle, önemle belirtmek gerekir ki, Yönetmeliğin 15. Maddesine eklenen 12. Fıkra uyarınca işbu Yönetmelikte geçen her türlü destek, teşvik, muafiyet ve istisnalar, Bölge alanları dışında açılan kuluçka merkezlerine de aynen uygulanacağı düzenlenmiştir. Bu kapsamda aşağıda belirtilecek olan tüm destek, teşvik, muafiyet ve istisnaların Bölge dışında açılan kuluçka merkezleri için de geçerli olacağını belirtmek isteriz.
Değişik Yönetmeliği’nin 23. Maddesi’nde belirlenen destek ve teşviklerden yararlanma süresi 2023 tarihinden 2028 tarihine kadar uzatılmıştır. Bu kapsamda Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde çalışan Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretlerine yönelik istisna uygulamasında bir değişikliğe gidilmiş ve Yönetmeliğin 35. Maddesinin c bendi uyarınca 1/1/2022 tarihinden önce 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 32 nci maddesinde düzenlenen asgari geçim indirimi, 1/1/2022 tarihinden sonra 193 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen asgari ücret istisnasına isabet eden vergi düşüldükten sonra kalan vergi tutarının; verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edileceği düzenlenmiştir. Ancak bu kapsamdaki ücretlere ilişkin düzenlenen kağıtlar damga vergisinden istisna olmaya devam edecektir.
Buna ek olarak, aynı hükmün devamında ise Bölge firmalarının toplam personel sayısının 15’i aşmadığı durumlarda ücreti üzerinden destek ve teşviklerden faydalanılabilecek destek personeli sayısının, toplam personel sayısının maksimum %10’u yerine %20’si olarak alınması hükme bağlanmıştır. Ayrıca, Bölge dışında geçirilen sürelerin de gelir vergisi stopajı kapsamında değerlendirilmesinin şartlarına ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.
Ayrıca, proje finansmanında kullanılacak sermaye desteklerine ilişkin de yeni düzenlemeler getirilmiş olup Değişik Yönetmeliğinin 23. Maddesi uyarınca gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin kullanılacağı projeler bakımından sadece Kanunda öngörülmesi yeterliliği getirilmiş olup “Bakanlık tarafından uygun görülmesi” kriteri kaldırılmıştır. Ayrıca, aynı maddenin devamında 5520 sayılı Kanunun 10. Maddesi kapsamında kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılacak tutarın üst sınırı 500.000 TL’den 1.000.000 TL’ye arttırılmıştır.
7263 sayılı Kanun kapsamında düzenlenen Girişim Sermayesi Desteği’ne ilişkin ayrıntıları Değişiklik Yönetmeliği ile Yönetmeliğe 35/C fıkrası eklenmek sureti ile düzenlenmiştir. Buna göre, yıllık bazda 20.000.000 Türk lirası ile sınırlı tutarın maddede belirtilen şartları sağlayan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından geçici bir hesaba aktarılacağı ve Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan diğer girişimcilere sermaye olarak konulacağı hükme bağlanmıştır.
Son olarak, Doktora öğrencilerinin Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde istihdam edilmesi durumunda verilecek destek, Değişik Yönetmeliğin 25. Maddesi ile Yönetmeliğe eklenmiştir. Bu kapsamda, Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde yer alan firmaların, 3/2/2021 (dahil) tarihinden sonra ilk kez istihdam ettikleri doktora öğrencisi Ar-Ge personeline o yıl için uygulanan asgari ücretin aylık brüt tutarı kadarlık kısmı, iki yıl süreyle Bakanlık bütçesine konulacak ödenekle sınırlı olmak üzere Bakanlık tarafından karşılanabileceği düzenlenmiştir.
Kaynakça:
Yazar:
Av. Gülşah Algın
Av. Remziye Atabek
Stj. Av. Alper Can Ekici
Stj. Av. Şevval Gülhan Metin
Comments