Sosyal medyada influencer, kanun koyucunun nitelendirmesiyle sosyal medya etkileyicileri hakkında Reklam Kurulu tarafından 04.05.2021 tarihinde 2021/2 sayılı ilke kararı olarak kılavuz yayınlandı. Bu kılavuza göre sosyal medya etkileyicisi olarak tanımlanan influencer olan ve Instagram, Twitter ve Facebook gibi sosyal medya platformlarında reklam yayınlayan kişiler esasında ürünleri tanıtırken Reklam Kurulu’na göre reklam niteliğinde paylaşımlar yapmaktadır. Peki, bu reklamların denetimi nasıl sağlanacaktır?
Reklam Kurulu farklı sektörlerde yapılan reklamları denetlemekte ve tüketiciyi yanıltan, haksız rekabete veya haksız ticari kazanca sebep olan reklam verenlere idari para cezaları ve gerektiği durumlarda reklam durdurma cezaları verilmektedir. Avukatlık, mali müşavirlik, sigortacılık vb. sektörlerde reklam yasaklarına ilişkin ilke kararlarının yanı sıra, bazı sektörlerde de sıkı reklam düzenlemeleri öngörmektedir.
Sosyal medya platformlarının popülerleşmesiyle birlikte, bazı ürünlerin reklamları sosyal medyada popüler olan, yani fazla takipçisi ve paylaşımlarında beğenisi olan kişilerce tanıtımı yaygınlaşmıştır. Ancak zaman içerisinde tüketiciyi yanıltan ürünlerin pazarlanması sebebiyle denetim mekanizması geliştirilmiştir.
Tüketiciyi yanıltan tanıtımlarda Kim Kardashian’ın şahsi Instagram hesabında paylaştığı iştah baskılayan lolipoptan çay detoksuna, mucizevi bir şekilde zayıflattığına inandırılan krem ve korselere kadar tüketiciyi yanıltan ve büyük sağlık sorunlarına yol açabilecek tanıtımları olmuştur.[1] Bu durumdan dolayı ağır eleştirilere maruz kalan Kardashian, paylaşımlarını silme yoluna gitmiştir. Bu örneklerden dolayı, tüketiciyi yanıltacak, hem psikolojik hem de fiziksel sağlığına büyük etkileri olabileceğinden dolayı reklam niteliği taşıyan paylaşımlarda özellikle Amerika ve Avrupa ülkelerinde düzenlemelere gidilmiştir.
İngiltere’de The Competition and Markets Authority (“CMA”) ve The Advertising Standards Authority (“ASA”) tarafından çıkarılan düzenlemeye göre, genel anlamda eğer reklam niteliği taşıyan, tanıtıma ilişkin bir sözleşme bulunuyorsa, bu tanıtımlara yönelik olarak tüketicinin görebileceği ve açık bir şekilde ilgili paylaşımın reklam olduğuna dair “#ad, #advertisement #spon/#sponsored” (sponsorluklar için) ibare eklenmesini zorunlu kılmıştır.
Reklam Kurulu da ilke kararı olarak benzer bir şekilde reklam niteliğinde olan ve bir mal veya hizmetin tanıtımına yönelik, ticari kazanç elde edilen tanıtımlarda “#reklam #ortaklık #sponsor” etiketlerinin kullanılması veya tanıtımı yapılan işletmenin hesabının belirtilmesi yükümlülüğünü getirmiştir. Bu durumda sosyal medya etkileyicileri veya “influencer”ların ilgili paylaşımlarını reklam olduğunu belirtmeleri gerekmektedir.
Bu kılavuz, yalnızca sosyal medya etkileyicileri için değil, aynı zamanda reklam ajansları ve reklam verenler için de geçerli olacaktır. Bu sorumluluğa uyulmaması halinde, sosyal medya etkileyicileri, reklam veren ve reklam ajansları, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun nezdinde idari para cezası ve reklam durdurma cezası öngörülebilmektedir.
Yaptırımla karşı karşıya gelmemek adına, özellikle sosyal medya etkileyicilerinin gerekli etiketleri ve beyanları kullanması büyük bir önem taşımaktadır. Kılavuz kapsamında tanıtımın yapılmasıyla birlikte esasında temel bir tanıtım yapıldığını belirtme yükümlülüğü ortaya çıkmaktadır ve bu yükümlülüğü yerine getirmek adına Reklam Kurulu diğer ülkelerde olduğu gibi pratik bir çözüm getirmiştir. Tanıtımın amacına ulaşması adına basit bir beyan veya etiket yeterli olmaktadır.
Kılavuzun bir diğer boyutuna bakıldığında da sosyal medya etkileyicileri reklam sektörü mevzuatına uyumlu hareket etmek yükümlülüğü altındadır. Bunun anlamı ise, mevzuatta yer alan reklam ilkelerine ve reklam yasaklarına uyulmasının yanında, esasında tüketiciyi yanıltacak veya haksız ticari kazanç elde ettirecek reklam yapılmaması gerekmektedir. Uyuşturucu, alkollü içecekler ve sigarayı özendirecek reklam yapılmaması en sıkı uygulanan düzenlemelerden biri olmakla birlikte, örtülü reklam ve insan haklarını ihlal edecek nitelikte reklamların yapılması yasaktır.
Günün sonunda tüketicinin ve rekabetin korunmasının amaçlandığı reklam mevzuatında bugünün ihtiyaçlarını karşılamak adına basit bir düzenlemeye gidilmiştir, bu düzenlemeye uyulmaması halinde de yaptırım öngörülmüştür. Dolayısıyla sosyal medya etkileyicilerinin, reklam verenlerin ve reklam ajanslarının bu konuda tanıtımlarına özen göstermesinde fayda vardır.
KAYNAKÇA
[1] Washington Post, “It’s not just lollipops. The Kardashians have been selling and promoting questionable products for years.”, 16.05.2018, Erişim: https://www.washingtonpost.com/news/arts-and-entertainment/wp/2018/05/16/its-not-just-lollipops-the-kardashians-have-been-selling-and-promoting-questionable-products-for-years/ (Erişim Tarihi: 08.05.2021)
[2] İlke Kararı/ Kılavuz için bkz. https://tuketici.ticaret.gov.tr/duyurular/sosyal-medya-etkileyicileri-tarafindan-yapilan-ticari-reklam-ve-haksiz-ticari-uyg
YAZAR
Av. M. Murat Gülgün
Av. Nur Sena Sevindi
Stj. Av. İlayda Yüncü
Comments