Giriş
Uzun süredir beklenen Avrupa Birliği (AB) Katma Değer Vergisi (VAT) Reform Paketi 1 Temmuz 2021’den yürürlüğe girecek. Normal şartlarda 1 Ocak 2021’de yürürlüğe girmesi beklenmekte olan yeni düzenlemelerin yürürlüğü, Covid-19 nedeniyle, Avrupa Komisyonu’nun kesin kararı uyarınca 1 Temmuz 2021’e ertelenmiştir.
Söz konusu reform paketi, e-ticaret tedarik zincirinde AB içindeki ve dışındaki çevrimiçi satıcılardan ve e-ticaret çevrimiçi pazarlarından/platformlarından, posta operatörlerine ve kuryelere, gümrük ve vergi idarelerinden, tüketicilere kadar e-ticaret tedarik zincirinde yer alan her aktörü yakından etkileyecektir.
150 € ve Üzerindeki Asli Değerdeki Paketlerin İthalatında Mevcut Sistem Yürürlükte Kalmaya Devam Edecektir
VAT Reformu yalnızca 150 € ve altı değerdeki ve ithalatta ÖTV’ye tabi olmayan ürünlerin satışını etkilemektedir. Bu sebeple bu eşiğin üzerinde yer alan ürünler için mevcut uygulamalar yürürlükte kalmaya devam edecek olup; satıcılar VAT’yi ithalat esnasında ödemeye, beyan etmeye ve müşterilere yansıtmaya devam edeceklerdir.
AB İçinde Gerçekleşen Çevrimiçi Satışlar için Birlik Çapında VAT Eşiği
Hâlihazırda yürürlükte olan sistemde, ürünlerini bir AB ülkesinden diğer AB üyesi ülkelerdeki alıcılara satan işletmeler, satışlarının belirli bir eşiği aştığı her bir Üye Devlette VAT kaydı yaptırmakla yükümlüdür. Bu eşik ise ülkeden ülkeye değişmektedir. Kısa mesafelerde değişen farklı kurallar ise işletmeler üzerinde daha fazla bürokratik yüke yol açmaktadır.
İşte bu problemin aşılması amacıyla 1 Temmuz 2021’den itibaren yürürlüğe girmek üzere AB genelinde e-ticaret için 10.000 Euro değerinde bir yeknesak eşik belirlenmiştir. Bu eşiğin üzerinde çevrimiçi satış gerçekleştiren işletmeler, VAT yükümlülüklerini kayıt olacakları tek bir çevrimiçi platform olan One Stop Shop (OSS) üzerinden gerçekleştirebilecektir. Bu doğrultuda AB çapında satışlar gerçekleştirebilmek için tek bir üye ülkede bu sisteme kaydın gerçekleştirilmesi yeterli olacaktır. OSS kaydı, işletmenin satış yaptığı alıcıların olduğu üye ülkede yapılacaktır. Tek gereklilik her bir çeyrekte VAT beyannamesi ve VAT ödemesini gerçekleştirmektir. Bu ise sınır ötesi VAT ile uğraşan işletmeler için yarı yarıya daha az idari yük anlamına gelecektir. AB genelinde belirlenen bu 10.000 € değerindeki eşiğin altındaki sınır ötesi satışlarda ise, VAT için getirilen iç kurallar uygulama alanı bulmaya devam edecektir.
Avrupalı Tüketicilere Doğrudan Satış Yapan Çevrimiçi Satıcılar Açısından İthalatta VAT Muafiyetinin Sonuna Gelindi
1 Temmuz 2021 itibariyle değeri 22 € altında kalan ürünler için mevcut olan VAT de minimis kuralı yürürlükten kalkacaktır. Buna göre mevcut sistemde ithalatta VAT’den muaf tutulan 22 € altında asli değere sahip paketler, 1 Temmuz 2021 itibariyle AB’ye ithalatta toplam değeri üzerinden VAT uygulamasına tabi olacaktır. İşte bu yükümlülüğün daha az karmaşık biçimde yerine getirilebilmesi için 150 € ve altı asli değerdeki paketler için IOSS (Import One Stop Shop) sistemi tasarlanmıştır. Bu sistem üzerinden satıcılar, sınır ötesi e-ticaret ile AB’ye ithal edilen 150€ altı asli değerdeki ürünleri için VAT beyannamelerini ve VAT ödemelerini kolayca gerçekleştirebileceklerdir. Böylece e-ticaret işletmeleri için VAT toplama, beyan etme işlemlerinin tek kanaldan uygulanacak olması sebebiyle AB’deki tüketicilerin AB dışından ithal ettiği ürünlerin VAT ödenmediği gerekçesiyle gümrükte durdurulması gibi sorunlarla karşı karşıya kalma riski ortadan kalkacaktır. Yani tüketiciye yansıyacak olan fiyat, ürünün KDV dâhil nihai fiyatı olacaktır.
Eğer IOSS sistemine kayıt yapılmazsa, AB’ye gerçekleştirilen ithalatlarda VAT, ürünlerin ithalatı esnasında ödenecektir. Yani posta işletmecileri veya kuryeler, bu KDV’yi toplayabilmek için müşteriye ilave mal çekme ücretleri yansıtabilecektir. Ayrıca bu durum ürünlerin ithalatı sırasında daha fazla bürokratik işlem anlamına gelmektedir.
Özetle, Avrupalı tüketicilere doğrudan çevrimiçi satışları gerçekleştiren çevrimiçi satıcıların önünde iki seçenek bulunmaktadır:
Tüketicilere Satış Noktasında VAT Yansıtarak IOSS Sistemi Üzerinden Satış Noktasında VAT Uygulanması
Zorunlu olmamakla birlikte, hem Avrupa’da yer alan hem de Avrupa’da olmayan işletmeler tek bir üye ülkede IOSS platformuna kaydolarak 150 € ve altı asli değerdeki ürünler için VAT ödemelerini ve VAT beyanlarını gerçekleştirebileceklerdir.
IOSS sistemi sayesinde her bir AB ülkesinde ayrı ayrı VAT kaydı yapma zorunluluğu ortadan kalkacaktır. Ayrıca VAT, malın gümrükten geçişi esnasında uygulanmayacağı için daha az bürokratik işlemle muhatap olunmak zorunda kalınacaktır.
IOSS Sistemine Kaydolunmaksızın Gümrükte VAT Uygulanması
Satıcılar IOSS sistemine kaydolmamayı tercih edebilirler. Bu durumda VAT, satış noktasında değil gümrükten geçiş esnasında yansıtılacaktır. Bu durumda satıcılar, IOSS sistemine kaydolmanın getirdiği avantajlardan faydalanamayacak olup, 150€ ve üzeri asli değerdeki ürünlerin satışında uygulanacak olan kurallara tabi olmaya devam edeceklerdir. Ancak Avrupalı tüketiciler çevrimiçi olarak satın aldıkları ürünlerde içerisine KDV dâhil edilmiş fiyatlara alışık olduklarından, tüketici davranışı öngörülmeyen masraflardan kaçınmak amacıyla IOSS sistemini kullanmayan satıcılardan alışveriş yapmak yönünde olacaktır.
Çevrimiçi Elektronik Arayüzler (Aracı Hizmet Sağlayıcılar/E-Ticaret Pazaryerleri/Platformları) İçin VAT Yükümlülüğü
Geniş anlaşılması gereken bir konsepttir. Bir web site, portal, giriş kapısı, platform veya uygulama program arayüzü (API) ve benzeri unsurları da kapsamına alan çerçeve bir terimdir. Amazon ve Etsy benzeri e-ticaret pazaryerleri de buna dâhildir.
Pazaryerleri, Gerçek Satıcılar Yerine Tedarikçi Sayılıp VAT Yükümlüsü Olabileceklerdir
AB VAT reformunda e-ticaret pazaryerleri belirli durumlarda VAT bakımından tedarikçi sayılacaklardır. Avrupa Birliği, pazaryerlerini olabildiğince VAT yükümlülüğü kapsamında tutmaya çalışmıştır. Bu suretle pazaryerleri platformda satılan 150 € eşik ve altında asli fiyatlı ürünlerin satışında satış noktasında VAT uygulayacak, IOSS sistemine kaydolarak ödemeyi ve beyanı elektronik arayüz üzerinden gerçekleştireceklerdir.
İşte 1 Temmuz 2021’de yürürlüğe girecek olan değişikliklerin bir kısmı doğrudan bu çevrimiçi pazaryerlerini etkileyecektir. AB dışındaki satıcılardan AB’deki tüketicilere gerçekleştirilen ürün satışına aracılık eden pazaryerleri ürünün satışını gerçekleştiren satıcıymış gibi değerlendirilerek yükümlülüğe tabi tutulacaktır. Yani pazaryeri üzerinde satış yapan gerçek satıcı değil, aracı hizmet sağlayıcı VAT yükümlüsü olacaktır. Kendi platformu üzerinden üçüncü parti satıcılara e-ticaret imkânı sunan her çeşit pazaryeri veya platform, artık platformları üzerinde AB dışındaki işletmeler tarafından AB’li tüketicilere yapılan satışlarda VAT’nin toplanmasını temin etmek durumunda kalacaklardır.
AB dışı işletmeler tarafından hâlihazırda AB’de yer alan antrepolarda depolanan ürünlerin AB içerisinde gerçekleştirilecek olan satışı için ise e-ticaret pazaryerleri tarafından OSS sistemi kullanılabilecektir.
Pazaryerlerinin, Gerçek Satıcılar Yerine Tedarikçi Sayılıp VAT Yükümlüsü Sayılacağı Haller
E-ticaret pazaryerleri aşağıdaki durumlarda VAT bakımından tedarikçi sayılarak, platformdaki gerçek satıcılar yerine VAT yükümlüsü olurlar:
150 € ve altı değerde ve ithalatta ÖTV’ye tabi olmayan ürünlerin B2C satışı için ithalatına aracılık ediyorlarsa veya,
AB içerisinde yerleşik depoları aracılığıyla AB’de yerleşik olmayan satıcıların herhangi bir değerdeki ürününün bir başka AB ülkesine B2C satışına aracılık ediyorlarsa
E-ticaret pazaryerleri üzerinden satış gerçekleştiren çevrimiçi satıcılar, pazaryerinin söz konusu satışlar için VAT ödemesi gerçekleştirip gerçekleştirmediğini denetlemelidir. Eğer pazaryeri satışlarına aracılık ettiği satıcılar adına VAT toplamıyorsa, çevrimiçi satıcılar bizzat IOSS sistemine kayıt olarak 150 € ve altındaki değerde ürünleri için IOSS sisteminden yararlanabileceklerdir.
Değişikliklerin Amacı ve Etkisi
1 Temmuz 2021 itibariyle sınır ötesi B2C satışlarda KDV kuralları değişecek olup bu değişikliklerin amacı sınır ötesi e-ticaretteki engelleri kaldırmak ve mesafeli mal satışlarında ve de minimis ürünlerin AB’ye ithalatı hususunda VAT uygulamalarının yarattığı problemlerin üstesinden gelmek olduğu açıklanmıştır.
Ayrıca Avrupalı tüketicilere mesafeli satış gerçekleştiren işletmelerin yüz yüze kaldığı satış yapılan her ülkede VAT kaydı gerçekleştirme yükümlülükleri de ortadan kalkmış ve VAT yükümlülüğünü yerine getirme süreçleri yarı yarıya daha az bürokratik işlemle tamamlanabilir hale gelmiştir.
Bundan böyle tüketiciler AB içerisinden veya dışından ürün aldıklarında bu ürün kendi ülkelerindeki ürünlerle aynı KDV’ye tabi olacaktır. Yeni kurallarla birlikte VAT’nin ürünlerin tüketildiği yerde ödenmesi sağlanacaktır. Bu suretle VAT dolandırıcılıkları da önlenebilecektir.
Tüketiciler yurtdışından gerçekleştirdikleri siparişlerde VAT dâhil fiyatı da görebilmek ve sürpriz fiyatlarla karşılaşmaktan korunabilmek için IOSS kayıtlı satıcıları tercih edeceklerdir. Bu da yeni sisteme adapte olamayan tacirlerin AB’deki faaliyetlerini hayli olumsuz etkileyebilecektir.
Satıcılar, reform doğrultusunda tedarik zincirinde yer alan tüm taraflarla olan anlaşmalarını gözden geçirmelidirler. Satıcılar, pazaryerleri, kargo şirketleri ve müşteriler arasında mevcut sözleşmeler ve ödeme akışları, VAT yükümlüsünün kim olduğu göz önüne alınarak revize edilmelidir.
Ayrıca hâlihazırda satış yapılan e-ticaret pazaryerlerinin, etkin biçimde söz satışlara aracılık ettiği ve bu suretle gerçek satıcılar yerine VAT yükümlülüklerine sahip olup olmadığı değerlendirilerek bu platformların kayıtlı VAT yükümlüsü sayılması halinde yükümlülüklerini yerine getirmesine elverecek düzenlemeleri yapması gerekmektedir.
AB’de yerleşik olmayan satıcılar veya pazaryerleri, ulusal vergi daireleri karşısında kendilerini temsil edecek olan VAT temsilcisi atayacaklardır.
KAYNAKÇA
YAZAR
Av. Ferhan Yıldızlı
Av. Gizem Uzunoğlu
Stj. Av. Mert Dilmen
Comments